Topór bojowy (czekan), XVIII w. (nr inw. MP/AH/144)

Czekany to rodzaj toporów posiadający po przeciwnej stronie żeleźca wystający obuch. Na ziemiach dzisiejszej Polski występowały już w czasach starożytnych. W tym przypadku czekan jest szczególnie groźny, gdyż rozwidla się na cztery szpice skupiające energię ciosu w małych punktach, a przez to mogące łatwo wbić się w ciało przeciwnika (nawet gdy nosił pancerz kolczy lub płytowy). Jest to rozwiązanie wywodzące się z późnośredniowiecznych i renesansowych młotów bojowych, które służyły do walki z uzbrojonymi w pełne zbroje płytowe przeciwnikami.

Skoro czekany dobrze sprawdzały się w walce przeciw ludziom odzianym w zbroje to tym bardziej były bronią bardzo groźną dla kogoś pozbawionego pancerza. Z tego powodu na terenach Rzeczypospolitej wprowadzano kilkukrotnie zakazy noszenia ich w miejscach publicznych (miało to miejsce na sejmach w latach 1578, 1601 i 1620 – groziła za to kara finansowa w wysokości dwustu grzywien. Zapisano jednak zastrzeżenie, że można ich używać w czasie wojen z wrogiem zewnętrznym) – zbierały bowiem bardziej śmiertelne żniwo, niż miało to miejsce w przypadku pojedynków na szable. Szable zadawały zwykle płytkie cięcia, które rzadko okazywały się groźne dla życia, natomiast czekany łamały kości i wbijały się głęboko w ciało.

Opracowanie: Michał Smoliński

 


Bojová sekera (cepín), 18. století (nr inw. MP/AH/144)

Cepíny zastupují druh seker, jež mají naproti listu čepele vystouplý zobec, který v případě tohoto exempláře zakončují čtyři bodce. Úder cepínem, vedený stranou se čtyřmi bodci mohl velice snadno proniknout do protivníkova těla i přes jeho ochrannou zbroj. Jednalo se o obzvlášť hrozivou zbraň. Její geneze vychází z pozdně středověkých a raně novověkých bojových kladiv, která se používala v boji proti nepříteli, oděnému v plné plátové zbroji.

Jestliže se bojové sekery (cepíny) osvědčily při střetu s osobou v bojovém odění, o to více musely být nebezpečné pro někoho, kdo jakýkoliv pancíř (ochranou zbroj) postrádal. Z tohoto důvodu se mnohokrát na území Polska vyhlašovaly zákazy nosit bojové sekery na veřejných místech (jako na sněmech, a sice v letech 1578, 1601 i 1620, kde za porušení zákazu hrozila finanční pokuta 200 hřiven. Používat je bylo povoleno pouze v případě střetu s vnějším nepřítelem). Na rozdíl od soubojů na šavle, rozsévaly bojové sekery i cepíny smrt. Šavle totiž obvykle způsobovaly jen mělké rány, které zřídka kdy ohrožovaly člověka na životě, naopak sekery vnikaly hluboko do těla a lámaly kosti.

Zpracování: Michał Smoliński
Překlad: Jakub Mamula

Powrót

Baner

Projekt "Bogactwo kulturowe zabytków architektury Zlatych Hor i Prudnika / Kulturní bohatství památek Zlatých Hor a Prudniku" jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz ze środków budżetu państwa. Przekraczamy granice"