Spojrzenie przez gardinkę. Wielokulturowość Górnego Śląska na przykładzie Ziemi Prudnickiej

Ministerstwo

Od 1 kwietnia 2016 r. Muzeum Ziemi Prudnickiej realizuje zadanie „Spojrzenie przez gardinkę. Wielokulturowość Górnego Śląska na przykładzie Ziemi Prudnickiej”, które jest współfinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach priorytetu DZIEDZICTWO KULTUROWE 2016 Wspieranie działań muzealnych.

Celem zadania jest organizacja wystawy stałej i ukazanie wielokulturowości wsi Ziemi Prudnickiej poprzez przedstawienie zróżnicowanego i bogatego dziedzictwa zachowanego w zwyczajach, kuchni, strojach i wyposażeniu domostw. W zadaniu wielokulturowość definiowana jest w oparciu o zmiany społeczne, jakie nastały w wyniku zakończenia II wojny światowej, przesunięcie granic i wymianę ludności. Obecnie Śląsk to nie tylko Ślązacy-autochtoni, to również Kresowiacy, osadnicy z Małopolski i innych terenów „centralnej Polski”, ale także ludność pochodzenia morawskiego i czeskiego, co opisuje przykład Ziemi Prudnickiej. Zmiany ludnościowe w przypadku Ziemi Prudnickiej osiągnęły poziom szczególny, ok. 50%. W latach 1945-1947 na zachodzie Ziemi Prudnickiej zaczęli osiedlać się Kresowiacy, stanowili prawie 70% nowych mieszkańców powiatu prudnickiego. W głównej mierze przybyli oni z województwa tarnopolskiego, w przeważającym stopniu z powiatu trembowelskiego (374 rodziny, w tym 278 rodzin z miejscowości Podhajczyki). Zamieszkali w gminie Prudnik i Lubrza, w mniejszym stopniu w gminie Głogówek i Biała.

Warto zaznaczyć, iż niemiecka ludność autochtoniczna nie została od razu wysiedlona. Na terenie wsi położonych wokół Prudnika Kresowiacy i Niemcy zamieszkiwali często wspólne gospodarstwa. Taki stan trwał w latach 1945 – 1946. Rodziły się relacje, często przyjacielskie, pomiędzy ludźmi o jakże odmiennych doświadczeniach życiowych. Kolejną znaczącą grupę napływową tworzyły rodziny przybyłe z dawnego województwa krakowskiego (przede wszystkim z powiatu myślenickiego, głównie z Naprawy, Sułkowic i Myślenic). Małopolanie stanowili 18% nowych mieszkańców Ziemi Prudnickiej. Osiedlili się oni przeważnie w gminie Lubrza. Wschodnie tereny powiatu prudnickiego (Gmina Głogówek i Biała) pozostały w znacznej mierze zamieszkane przez autochtonów posługujących się do dziś śląską gwarą. Biorąc pod uwagę powyższe fakty obszar Ziemi Prudnickiej jawi się jako wielokulturowy tygiel.

Celem wystawy nie jest obszerna analiza faktów historycznych, ani przedstawianie opinii i stereotypów krążących pomiędzy grupami ludności. Najważniejszym zadaniem jest przedstawienie wielokulturowości Śląska w sposób antropocentryczny. Szczególna uwaga zostanie skupiona na obyczajach, kulturze ludowej oraz kuchni, bo te elementy towarzyszą każdemu. Tylko tradycja i obyczaje stają się niezbywalnym i jednocześnie niematerialnym dziedzictwem charakteryzującym człowieka. Dziedzictwo to niesie treści, dzięki którym można dostrzec nie tylko różnorodność, ale pozwala ujrzeć pewne ewolucyjne zmiany zachodzące w krajobrazie Śląska.

Planowana wystawa ma za zadanie pokazać odbiorcy śląskie dziedzictwo kulturowe ubogacone przez ludność napływową. Przestrzenią do prezentacji bogactwa regionu jest DOM. Stanowi on również symbol, z którym utożsamiają się wszystkie grupy ludnościowe tworzące obecną mozaikę regionu. Zaaranżowany „Śląski dom”, który zostanie zaprezentowany w Muzeum, składać się będzie z czterech elementów: wejścia (lauby, ganku), kuchni, spiżarni oraz pomieszczenia / izby prezentującej stroje i narzędzia związane z praniem, maglowaniem i prasowaniem. Ogromne znaczenie będą odgrywały multimedia, które pozwalają na efektywniejsze przekazywanie myśli, faktów i wspomnień.

Nowa wystawa prezentowana będzie w Arsenale przy ul. Bolesława Chrobrego 5 w Prudniku. Otwarcie nastąpi 9 września 2016 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Ministerstwo